' Onnozele kinderen ‘ - Evangelie: Matteus 2,13-18

Onnozele kinderen die gedood worden.
Eigenlijk is het geen feest te noemen, maar eerder een droevige herdenking. Het is als een donkere schaduw die over het feest van Kerstmis wordt gelegd.

Onnozele kinderen, een verkeerde naam. We denken bij het woord ‘onnozel’ misschien aan dom of achterlijk. Maar vroeger, in de Middeleeuwen, betekende het woord onnozel: onschuldig. De Latijnse benaming is ook ‘innocentes’, onschuldige kinderen. We zouden het feest nu beter kunnen noemen het feest van de onschuldige kinderen.
Ze waren de slachtoffertjes van de macht van koning Herodes.
Zoals zoveel kinderen in de loop der eeuwen en ook in onze tijd slachtoffer zijn, worden verwaarloosd en te lijden hebben van macht.
Kinderen die niet gewenst zijn,
kinderen die aan hun lot worden overgelaten, die mishandeld worden,
kinderen die sterven aan onnodige ziekten, aan malaria, aan aids, aan gebrek aan goed drinkwater, aan verzorging, aan wie geen hulp wordt geboden.

De kinderen van Bethlehem werden gedood omdat ze de macht van koning Herodes in de weg stonden. Gek eigenlijk dat een koning bevreesd kan zijn voor een pasgeboren kind.
Macht veroorzaakt angst.
Machtigen zijn bang om hun macht te verliezen. Daarom slaan ze stoere taal uit en grijpen naar grof geweld. Zo was het in de dagen van koning Herodes, zo is het in onze dagen met tirannen zoals in Zimbabwe, in Birma, in Tibet.
Als de macht in het nauw komt, dan ben je je leven niet zeker. Daarvan vertelt het evangelie.

Er zijn mensen die er een serieuze discussie over voeren of de kindermoord in Bethlehem wel echt heeft plaats gevonden? En hoeveel kinderen er dan bij betrokken waren: 20 of 30? Hoeveel kinderen onder de 2 jaar zullen er destijds in Bethlehem zijn geweest, een klein dorp in het bergland van Judea?
Men discussieert over het verleden en vergeet de duizenden en tienduizenden slachtoffertjes van menselijk wangedrag van nu.

Het verhaal van Matteus zit vol bedoelingen. Hij wil vertellen hoe het kind Jezus op wonderlijke wijze werd gered. Jezus is als de nieuwe Mozes die eens de redder van zijn volk was uit de slavernij. Weet u nog hoe op bevel van de Farao van Egypte er geen Joodse jongetjes meer geboren mochten worden? De kleine Mozes werd op wonderlijke wijze gered in een rieten mandje op het water van de Nijl.
Zo wordt ook Jezus gered.
Het verhaal spreekt tot de verbeelding.
Maria en Jozef vluchtten met het kind naar Egypte. Over die reis zijn veel legenden verteld. Hoe de soldaten van Herodes overal tevergeefs zochten naar het kind en zijn ouders.
Op een avond had het jonge gezin veiligheid en onderdak gevonden bij mensen in de woestijn. Het waren donkergekleurde, zwarte mensen, Moren genaamd. Ze werden er gastvrij ontvangen. Maar een groep soldaten op paarden trok de volgende morgen het kamp binnen op zoek naar het kind. Maria ging gauw naar haar kindje toe om het te beschermen. Maar ze schrok, want op de plaats waar ze het had neergelegd lag nu een zwart kindje met kroeshaar. De soldaten met hun zware laarzen liepen er vlak langs. Maar nee, dat was niet het kind dat ze zochten. Schreeuwend trokken ze weer verder.
Maria waste haar kindje. Wie beschrijft haar verbazing toen ze zag dat het kind weer licht van kleur was geworden.

De geschiedenis herhaalt zich. Hetzelfde gebeurt telkens weer. Telkens weer worden moeders met hun kinderen op de vlucht gejaagd in gebieden van oorlog en terreur. We zien hun angstige gezichten op het scherm van onze televisie. Ik denk aan Kongo, aan Soedan, aan Oeganda.
Machthebbers, bandieten zijn het, die niemand ontzien om macht te krijgen en macht te handhaven. Kinderen zijn het kind van de rekening.

In deze dagen rond nieuwjaar horen we weer hoe regeringsleiders en belangrijke personen hun vredesboodschappen de wereld in sturen. Mooie woorden, goede bedoelingen. Maar wat koop je ervoor? De uitbuiters van deze wereld blijven ongegeneerd hun gang gaan. De wereld kijkt toe hoe volken lijden onder terreur en geweld en hoe het geluk van mensen schaamteloos wordt opgeofferd aan de machtswellust van enkelen.

Ook het zingen van kerstliederen draagt weinig bij als wij niet diep begaan zijn met het lot van mensen op deze wereld, als wij niet oprecht meeleven met het verdriet van velen die gekleineerd worden.
In het evangelie hoorden we dat de aartsmoeder Rachel huilde en niet getroost wilde worden. Laten ook wij maar treuren om het tekortschieten van de mensheid, om het eigenbelang dat de boventoon voert, om de zucht naar verrijking. Laten we treuren en tegelijk het weinige doen wat we kunnen.

Koning Herodes stond bekend om zijn wreedheid en machtswellust. Het maakte van hem een tiran. Soms kan ook in ons een kleine tiran schuil gaan, als wij onredelijk zijn, anderen de baas willen zijn, als wij anderen tekort doen.
Scharen we ons rond het kind van Bethlehem, dat in alle kwetsbaarheid op onze aarde is gekomen om recht te doen en vrede te brengen.
Scharen we ons aan zijn zijde, dán wordt er eer gebracht aan God in de hoogste hemel.

Jaap Ditters