Feest van Kruisverheffing

Een bijzonder teken is het, het kruisteken. Het kruis, een balk rechtop, geplant in de grond, en een dwarsbalk, een dwarsligger. Een mooi teken, maar ook een weerbarstig teken.

Jezus is gestorven aan het kruis. Wij kunnen ons nauwelijks voorstellen wat het betekent om gekruisigd te worden. Je moet er ook niet aan denken. Toch staat het in onze geloofsbelijdenis over Jezus geschreven: ’die geleden heeft onder Pontius Pilatus, is gekruisigd, gestorven en begraven’. Zo’n 2000 jaar geleden, in de tijd van de Romeinen, was de kruisdood gebruikelijk in het Midden-Oosten. Opstandelingen, oproerkraaiers, slaven, ze werden er genadeloos mee gestraft.

Ook Jezus van Nazareth heeft dat lot getroffen, 33 jaar oud moet hij zijn geweest. We weten hoe het proces is verlopen, een schijnproces. Die Jezus had zoveel aanhang onder het volk verworven, hij vormde een gevaar in de ogen van de machthebbers. En als macht op het spel staat, is je lot gauw bezegeld. De dood aan het kruis was de meest vernederende dood. De apostel Paulus schrijft: ”Voor de Joden een ergernis, voor de heidenen een dwaasheid”. Vandaar ook dat de eerste christenen het kruisteken in het openbaar niet gebruikten. Het zou een anti-reclame zijn geweest. Stel je voor: je voorman, je leider, je Messias, is door de overheden van je volk veroordeeld tot de kruisdood.

Het kruis heeft na de dood van Jezus een bijzondere geschiedenis gemaakt. Een oude legende vertelt hoe de H.Helena, de moeder van Keizer Constantijn de Grote, op zoek ging naar het kruis van Jezus. Het was een paar honderd jaar na zijn dood. Zij vond in Jerusalem drie kruisen. Om er achter te komen welk kruis het ware kruis was, werd een zieke vrouw op elk van de kruisen gelegd. Bij het derde kruis werd de vrouw genezen. Dat moest het kruis van Christus zijn! Op die plek liet de keizer een kerk bouwen. En elk jaar werd de terugvinding van het kruis gevierd. Daarbij werd het kruis in de vier windrichtingen omhooggeheven en door het volk vereerd. Daaraan dankt het feest van ‘Kruisverheffing’ zijn naam.

Er is nog een andere legende die vertelt dat het kruis later toch weer uit Jerusalem werd gestolen. Maar keizer Heraclius wist wie de daders waren en bracht het kruis in triomftocht terug. Het ging met grote plechtigheid gepaard. De keizer liep voorop in de processie en droeg zelf het kruis op zijn schouders. Hij was uitgedost in een prachtige mantel van goud en edelstenen. Bij de poorten van Jerusalem aangekomen, kon hij opeens geen stap meer zetten. Wat hij ook probeerde, het leek wel of hij aan de grond genageld was. Toen kwam de bisschop van Jerusalem hem tegemoet en zei: Keizerlijke Hoogheid, begrijpt u niet dat u met deze rijke en kostbare kleding nooit in armoe en nederigheid de gekruisigde Christus kunt volgen? Toen legde de keizer zijn mantel af, deed zijn schoenen uit en trok de kleren van een arme aan. Plotseling gingen de poorten van Jerusalem voor hem open en plantte hij opnieuw het kruis op de Calvarieberg. – Kruisverheffing.

Het kruis: de staande balk is vast geplant in de aarde en wijst omhoog naar de eindeloze verte van God, naar de hemel. Der dwarsbalk, de horizontale lijn, wijst links en rechts over de aarde naar de gemeenschap van mensen. De dwarsbalk daagt ons uit om uit ons eigen, kleine kringetje te komen en solidair te zijn met alle mensen.

In de oudheid heeft men ook in de mast van een zeilschip het kruis afgebeeld gezien. Wie verbonden is met de mast, met het kruis van Christus, vaart veilig door de chaos van deze wereld heen en komt veilig aan in het vaderhuis. Het kruis als anker van hoop. Het kruis is ook het teken, het logo van het christendom geworden. Er is ook geen godsdienst te noemen waarin God ons, mensen, zo menselijk nabij is gekomen als in het christendom, in Jezus van Nazareth.

Daarom plaatsen we het kruis steeds in ons midden, zetten het kruis op de graven van onze overledenen en hoog op de torens van onze kerken. Daarom tekenen we ons met dat kruis en schamen ons niet voor dit weerbarstige teken want is het is het teken geworden van de uiterste liefde van Jezus onze Heer.

J.Ditters